Reflecteren gaat verder dan parafraseren

Parafraseren in een gesprek: waardevol, maar reflecteren en herformuleren gaat dieper

Parafraseren is een veelgebruikte techniek in gesprekken. Of je nu werkt in HR, onderwijs, zorg of als leidinggevende: actief luisteren en het herhalen van iemands woorden helpt om helderheid te creëren. Maar wat als parafraseren niet genoeg is? Wat als je merkt dat gesprekken vastlopen, emoties hoog oplopen of de echte lading onder water blijft?

Dan heb je méér nodig. In dit blog leggen we uit wat parafraseren is, en waarom reflecteren en herformuleren in veel situaties krachtigere instrumenten zijn.

Wat is parafraseren?

Parafraseren betekent dat je in je eigen woorden samenvat wat de ander zojuist heeft gezegd. Het is een vorm van actief luisteren, bedoeld om te checken of je de boodschap goed begrepen hebt. Je zegt dus iets als:

“Dus als ik je goed begrijp, zeg je dat je je buitengesloten voelt in het teamoverleg?”

Parafraseren is nuttig:

• Het geeft de spreker het gevoel dat hij/zij wordt gehoord.

• Het helpt misverstanden voorkomen.

• Het zorgt voor rust en overzicht in het gesprek.

Maar parafraseren heeft ook een grens.

Wanneer parafraseren niet genoeg is

In lastige gesprekken, bij conflicten, spanningen of gevoelige onderwerpen, werkt parafraseren soms zelfs averechts. Het blijft aan de oppervlakte. Je herhaalt wel wat iemand zegt, maar niet wat eronder ligt. Denk aan emoties, twijfels, intenties, onderliggende behoeften.

Een HR-professional zei hierover in onze training:
“Ik parafraseerde netjes wat een medewerker zei, maar het leek alsof hij steeds bozer werd. Pas toen ik reflecteerde op zijn frustratie, kwam er lucht in het gesprek.”

Reflecteren: de laag onder parafraseren

Reflecteren is méér dan samenvatten. Je probeert niet alleen te begrijpen wat iemand zegt, maar vooral wat het met hen doet. Je benoemt gevoelens, spanningen of intenties die je oppikt, zonder te oordelen.

Voorbeeld van reflectie:

“Ik hoor dat je zegt dat het overleg onduidelijk was, maar het klinkt ook alsof je je buitengesloten voelde, klopt dat?”

Reflecteren:

• Zorgt voor verbinding, juist bij lastige onderwerpen.

• Vertraagt het gesprek op een goede manier.

• Laat zien dat je écht luistert, ook naar wat niet letterlijk wordt gezegd.

Herformuleren: van verwijt naar behoefte

Een andere techniek die verder gaat dan parafraseren is herformuleren. Hierbij geef je een scherpe opmerking of verwijt een nieuwe toon door te zoeken naar de achterliggende behoefte.

Voorbeeld:

“Mijn leidinggevende luistert toch nooit.”
Herformulering: “Is het belangrijk voor je dat je meer gehoord wordt?”

Deze manier van herformuleren is:

• Respectvol.

• De-escalerend.

• Toetsend (je checkt of je het goed aanvoelt).

In situaties waarin spanningen spelen, is dit een sleutelvaardigheid.

Waarom wij in onze trainingen focussen op reflectie (en niet alleen parafraseren)

Bij het ADR Instituut trainen we professionals niet alleen om te luisteren, maar om te waarnemen. Reflecteren en herformuleren zijn daarin kernvaardigheden, omdat ze meer effect hebben:

• Ze openen gesprekken die vast lijken te zitten.

• Ze laten ruimte voor nuance en emotie.

• Ze creëren beweging richting oplossingen.

Parafraseren komt zeker aan bod: het is een basis. Maar in onze visie is het slechts het startpunt. Wil je echt iets veranderen in gesprekken, dan heb je vaardigheden nodig die dieper reiken.

Parafraseren oefenen? Begin met reflecteren

Zoek je oefeningen voor parafraseren? Begin dan met deze reflectie-zinnen die je kunt uitproberen:

• “Ik hoor dat dit je raakt.”

• “Je zegt ja, maar ik hoor twijfel. Klopt dat?”

• “Het lijkt alsof je je klem voelt zitten in deze situatie. Herken je dat?”

Probeer ze de komende week eens uit. Je zult zien: het gesprek verandert.

Meer leren over reflecteren, herformuleren en mediationvaardigheden?

Wil je verder leren dan parafraseren? Onze workshops en opleidingen bieden praktische handvatten die je direct kunt toepassen in je werk.