De jonge mediator, blog 2 – “Ik roep graag: “pick your battles!”, maar in de praktijk kies ik liever geen enkele.”

De eerste module van de opleiding bestaat uit twee dagen vol conflict- en communicatieleer, twee thema’s die mij interesseren. De literatuur leest makkelijk weg en biedt fascinerende inzichten. Ik vind het altijd interessant om te zien hoe alledaagse, vanzelfsprekende dingen helemaal worden ontleed. Vaak vergeten we om een stapje terug te doen en echt te kijken naar wat er nu precies gebeurt. Leuk om te analyseren.

De kennismaking met de groep verloopt soepel. De trainer zorgt voor opdrachten om ons vertrouwd te maken en houdt een goede balans tussen theorie, vragen en praktische oefeningen. Tijdens de dagen heeft iedereen in de groep wel een of meer “aha”-momenten, ook ikzelf. Wat me opvalt is dat iedereen echt zijn eigen stijl heeft als het gaat om communiceren en conflicten, en de rake observaties van de trainer resoneren zichtbaar bij ons allemaal.

“Pick your battles”, in de praktijk liever niet

Een van mijn aha-momenten ging over mijn eigen conflictmijdende/pleasende houding. Ik kom uit een hechte en rustige familie; mijn jeugd was veilig en vredig, en ruzie is iets waar ik weinig mee te maken heb gehad. Mijn ouders maken geen ruzie — of in elk geval niet zichtbaar. Na de eerste opleidingsdagen kwamen mijn ouders eten, en ik besprak dit met ze. Ik vroeg hen of ze echt nooit ruzie hadden gehad. “Nee hoor,” zeiden ze. “Dat vinden we gewoon niet nodig.” Ik realiseerde me dat ik daardoor wellicht wat conflictvermijdend of pleasend ben geworden. Tijdens de opleidingsdagen vond ik het bijvoorbeeld lastig om voorbeelden van conflicten te bedenken, omdat ik gewend ben ze direct op te lossen (misschien te snel?) of te vermijden.

Als je dit leest als mediator zijnde gaan er nu waarschijnlijk al alarmbellen rinkelen. Geen voorbeelden van conflict? Een conflictloos leven bestaat niet.

De trainer zei iets wat bleef hangen: waarschijnlijk is er meer conflict in mijn leven dan ik denk, maar ik ga het simpelweg niet aan. Ik kies dan voor relatiebehoud. Het klopt. Ik roep graag: “pick your battles!”, maar in de praktijk kies ik liever geen enkele. Dit kan nadelig zijn; mijn vriend zegt ook weleens: “Je hoeft niet alles te slikken” of “Je moet niet over je heen laten lopen.” Ik realiseer me nu dat het voor niemand eerlijk is om conflict uit de weg te gaan—het kan op de lange termijn spanningen opbouwen. Door vaker uit te spreken wat me raakt, geef ik niet alleen mezelf, maar ook de ander de kans om beter te begrijpen wat er speelt. Ik probeer erop te vertrouwen dat een open gesprek de relatie niet schaadt, maar juist kan versterken.

Het ‘Shower effect’

Een ander aha-moment tijdens de opleidingsdagen gaat over de communicatieniveaus tijdens conflict. Je kan tijdens een conflict op drie verschillende levels communiceren: ratio, emotie en intentie. Als je midden in een conflict enkel op rationeel niveau communiceert (“Je trekt je wenkbrauwen op, dat is asociaal”), terwijl de emoties hoog oplopen, komt zelfs het meest logische argument niet binnen. Het is essentieel om eerst de emotie te erkennen (“Ik voelde me verdrietig en angstig, want ik had het gevoel dat je mij kleineerde toen je je wenkbrauwen optrok”), anders kan de boodschap niet landen. Dit inzicht viel op z’n plek in de douche, waar ik vaak de meeste ideeën en reflecties krijg. Als er iets gebeurt wat me raakt, speel ik dat vaak nog eens af terwijl ik onder de douche sta. En dan komt het: “Oh! Dit had ik moeten zeggen!” of “Oh, hij bedoelde dat zo…” Het gebeurt altijd achteraf. De douche is voor mij plek waar ik vaak niet alleen mijn lichaam, maar ook mijn gedachten schoonspoel.

Blijkbaar ben ik niet de enige die daar inspiratie vindt. Onderzoekers noemen dit het ‘shower effect’, waarbij je tijdens een ontspannen, licht stimulerende activiteit zoals douchen of afwassen, ruimte creëert voor creatieve ideeën. Uit een studie bleek zelfs dat 20 procent van de meest waardevolle ideeën van wetenschappers en schrijvers op zulke momenten ontstond, buiten de werkcontext. Het lijkt erop dat juist het toestaan van “mind-wondering” — dat speelse, nieuwsgierige ronddwalen van gedachten — een belangrijke motor is voor creativiteit. Misschien is dat waarom conflicten achteraf, onder de douche, ineens helder worden: er is eindelijk ruimte om emoties en gedachten te ordenen, zonder de druk van het moment. Het benadrukt voor mij hoe waardevol het kan zijn om soms even afstand te nemen, in plaats van altijd maar meteen te reageren. Misschien is de douche wel de beste mediator: altijd geduldig, oordeelt niet, en laat je gewoon alles van je afspoelen tot je zelf met een oplossing komt.

Met mijn hoofd vol nieuwe inzichten over mijn eigen communicatie- en conflictstijlen verliet ik de eerste twee dagen van de opleiding. Het was waardevol — je kunt immers pas echt patronen bij anderen herkennen als je ze bij jezelf hebt leren analyseren. Tijdens deze opleiding moet ik gaan onderzoeken: hoe ga ik alle opgedane kennis uiteindelijk vormgeven tot een eigen stijl die bij me past? Het is natuurlijk nog veel te vroeg om deze vraag ook maar enigszins te beantwoorden, maar ik kijk enorm uit naar het volgende blok en alle nieuwe aha-momenten te ontdekken die nog gaan komen. In de volgende blog (3) schrijf ik over mediationvaardigheden.

Anne volgt de Broepsopleiding (Legal) Mediator